Trọng điểm Trạ Ang

ĐỊA ĐIỂM

Trọng điểm Trạ Ang là một đoạn của Đường 20 Quyết Thắng từ Km10 đến Km14, ngày nay nằm trong phân khu Dịch vụ hành chính, Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng, thuộc địa phận xã Tân Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh. Quảng Bình.

SỰ KIỆN, NHÂN VẬT LỊCH SỬ, ĐẶC ĐIỂM CỦA DI TÍCH 

Trọng điểm Trạ Ang ở cao độ 150m, dài 4km, lòng đường hẹp, một bên là vách đá dựng đứng, một bên là vực sâu. Đây là yết hầu quan trọng trên tuyến Đường 20 Quyết Thắng nên không quân Mỹ ra sức bắn phá tàn khốc. Có đợt chúng đánh phá 87 ngày đêm liên tục với 793 trận đánh. Có ngày chúng đánh đến 27 lần bằng B-52 và 30 lần bằng các loại máy bay khác. Tại Trạ Ang, bom đạn đã làm hàng trăm người bị thương và hy sinh. Từ năm 1966 đến 1972, đoạn đường này là “cửa tử”, là túi bom của máy bay Mỹ, bị bắn phá cả ngày lẫn đêm, với tất cả các loại bom đạn, trong đó đáng chú ý là cuộc tập kích của không quân Mỹ từ ngày 1/7/1968 kéo dài đến ngày 30/9/1968 mà ác liệt nhất là từ 1/7 đến 15/8/1968. Đảm bảo giao thông tại đây là các đơn vị công binh của Binh trạm 14, lực lượng TNXP gồm: Đại đội 3(1) (TNXP Nghệ An và Quảng Bình), Đại đội TNXP Thái Bình,…

(1) Đại đội 168 Anh hùng là một tiền thân của Đại đội 3 này.

Các chiến sĩ công binh, TNXP của Binh trạm 14 đã kiên cường bám trụ dưới bom đạn dày đặc để thông đường. Nhưng đoạn đường một bên là vách núi thẳng đứng, một bên là vực sâu, không thể dễ dàng khắc phục được. Trọng điểm Trạ Ang, cuối năm 1968 đã bị ách tắc nhiều ngày. Xe hàng và xăng dầu bị ùn ứ trước trọng điểm. Phía trong, hàng vạn chiến sĩ, hàng trăm đầu xe phải nằm bất động do thiếu lương thực và nhiên liệu.

Chỉ huy Binh trạm 14 đã phải tổ chức cho các chiến sĩ của mình kéo từng phuy xăng ngược dòng suối Trạ Ang từ Km10 qua trọng điểm đến Km14. Để vận chuyển 60 phuy xăng tới điểm tập kết phải mất 6 ngày (từ 25/9/1968 đến 1/10/1968), nhưng khi tới nơi chỉ còn 30 phuy xăng mà đã có tới 29 người hy sinh. Máu đã nhuốm đỏ cả dòng suối Trạ Ang. Suối Trạ Ang trở thành “huyền thoại xăng và máu” của Bộ đội Trường Sơn. Dù cho mưa bom, bão đạn, khó khăn, nguy hiểm chồng chất, nhưng với tinh thần “Tất cả cho tiền tuyến, tất cả vì miền Nam ruột thịt”, họ vẫn chiến đấu và chiến thắng.

Ngày 27/7/1968, Tiểu đoàn 335 được chuyển từ Binh trạm 16 về Binh trạm 14 để làm nhiệm vụ khai thông đoạn từ Km10 đến Km14 – trọng điểm Trạ Ang. Gan dạ và mưu trí, hai đại đội (C2 và C3) của Tiểu đoàn đã rải quân ngay trên trọng điểm. Chỉ trong bốn ngày đêm ra quân liên tục, trọng điểm Trạ Ang đã cơ bản được khai thông. Chính ủy Nguyễn Việt Phương và Binh trạm trưởng Hoàng Trá đã gửi điện khen ngợi chiến công của Tiểu đoàn 335. Sau khi giải tỏa được trọng điểm, Tiểu đoàn 335 vẫn bám trụ lại Trạ Ang để đảm bảo giao thông. Trong 93 ngày chiến đấu ở trọng điểm Trạ Ang,Tiểu đoàn 335 đã có 15 chiến sĩ hy sinh, 70 chiến sĩ bị thương.

XẾP HẠNG

Với những kỳ tích như huyền thoại, ngày 19/11/2001 trọng điểm Trạ Ang đã được Bộ Văn hóa – Thông tin công nhận là Di tích lịch sử cấp Quốc gia theo Quyết định số 03/2001/BVH–TT.

HIỆN TRẠNG

Ngày nay, đường Hồ Chí Minh nhánh Tây giao cắt với Đường 20 tại Trạ Ang. Cầu mới bằng bê tông cốt thép bắc qua suối Trạ Ang trên đường Hồ Chí Minh.

Năm 2004, Binh đoàn 12 đã xây dựng ở đầu cầu Trạ Ang gần ngã tư một Bia Di tích bằng đá nguyên khối.

Sát ngã tư phía Đông Nam, Bộ Quốc phòng có “Dự án 5”, dự kiến xây dựng một “Bảo tàng đường Trường Sơn ngoài trời” (như cách gọi của các cựu chiến binh). Dự án đã xây dựng nhiều năm, nhưng vì thiếu vốn nên vẫn chưa thể hoàn thiện. Các hạng mục đã xây dựng hiện đã xuống cấp, hư hỏng. Dòng suối Trạ Ang lịch sử, tuy “tính khí” có thất thường, nhưng vẫn là con suối rất đẹp, nếu đầu tư tốt, Trạ Ang sẽ là một địa điểm du lịch lịch sử – danh thắng hấp dẫn.