Tin tức

Hang Tám Cô

ĐỊA ĐIỂM

Di tích lịch sử hang Tám Cô nằm tại Km16,5 Đường 20 Quyết Thắng thuộc xã Tân Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình.

SỰ KIỆN, NHÂN VẬT LỊCH SỬ, ĐẶC ĐIỂM CỦA DI TÍCH

Tại Km16+200 có một hang đá lớn có chiều sâu 20m, rộng 10m, cao 9m, rất thuận lợi cho bộ đội và TNXP tránh máy bay địch.

Tại đây, ngày 14/11/1972, trong lúc các lực lượng đang làm nhiệm vụ san lấp hố bom, sửa đường thì máy bay Mỹ ập đến. Còi báo động vang lên, 8 nam nữ TNXP và 5 chiến sĩ pháo cao xạ chạy vào hang đá để tránh bom. Không may, một khối đá khổng lồ nặng trên 100 tấn lăn xuống bịt cửa hang mà 8 TNXP đang trú ẩn. Khi khói bụi tan đi, những đơn vị chiến đấu khác gần đó bàng hoàng nhận ra cửa hang đã hoàn toàn bị bịt kín. Mọi người có mặt trong thời điểm đó đều nghe rõ tiếng kêu cứu của đồng đội từ sau tảng đá vọng ra: “Mẹ ơi, bầm ơi, cứu con với!”, “Các anh, các chị ơi, cứu chúng em với”… Tiếng kêu cứu làm xót xa, thắt lòng đồng đội bên ngoài. Vì thế, cứ mỗi khi hết đợt đánh phá của địch, các lực lượng bộ đội công binh, anh chị em TNXP lại có mặt ở cửa hang để tìm cách phá đá mở cửa hang. Những người đồng đội đã lấy ống tuy-ô, luồn qua kẽ hở để đưa nước uống và lương khô quấy nhuyễn vào cho những người bị kẹt trong hang.

Đền thờ các liệt sĩ Đường 20 khu vực hang Tám Cô.

Đã có nhiều phương án trong đó có phương án dùng mìn phá tảng đá lấp cửa hang này nhưng không được chấp thuận vì sợ những người còn sống trong hang không chịu nổi sức ép. Lực lượng cơ giới đã điều lên đây hai xe xích để kéo tảng đá, nhưng qua mấy lần thực hiện, xích sắt đều bị đứt không thành công. Ngày thứ 3, ngày thứ 4, ngày thứ 5 mọi cố gắng đều thất bại, phía trong hang tiếng kêu yếu dần, khẽ đi, rồi… Sau 9 ngày, những người bên ngoài không còn nghe thấy tiếng kêu khóc bên trong nữa…

DANH SÁCH 8 LIỆT SĨ TNXP QUÊ HOẰNG HÓA

(Nhập ngũ ngày 5/4/1971)
1- Đỗ Thị Loan, sinh 1952, Hoằng Hóa.
2- Nguyễn Văn Huệ, sinh 1952, Hoằng Hóa.
3- Nguyễn Hữu Phương, sinh 1954, Hoằng Hóa.
4- Trần Thị Tơ, sinh 1954, Hoằng Hóa.
5- Hoàng Văn Vụ, sinh 1953, Hoằng Hóa.
6- Nguyễn Mậu Kỷ, sinh 1947, Hoằng Hóa.
7- Lê Thị Lương, sinh 1953, Hoằng Hóa.
8- Lê Thị Mai, sinh 1952, Hoằng Hóa.

DANH SÁCH 5 LIỆT SĨ PHÁO CAO XẠ

1- Mai Đức Hùng, sinh 1952, Hải Hậu, Nam Định.
2- Đinh Công Đính, sinh 1953, Hải Hậu, Nam Định.
3- Nguyễn Văn Quận, sinh 1952, Sơn Dương, Tuyên Quang.
4- Sầm Văn Mắc, sinh 1952, Cam Đường, Lào Cai.
5- Nguyễn Văn Thủy, sinh 1954, Vị Xuyên, Hà Giang.

Hơn 20 năm sau sự kiện bi tráng đó, tháng 9/1995, tại Hội nghị TNXP tiêu biểu của tỉnh Quảng Bình, vấn đề tìm hài cốt 8 liệt sĩ nói trên lần đầu tiên được chính thức đặt ra. Sau khi được Bộ LĐ-TB-XH đồng ý, Sở LĐ-TB-XH tỉnh Quảng Bình phối hợp Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Quảng Bình thực hiện.

Ngày 22/3/1996, lực lượng tìm kiếm đã nổ quả mìn đầu tiên phá hòn đá lớn chắn cửa hang. Ngày 11/5/1996, một bộ hài cốt và một cụm xương, tóc, răng cùng một số kỷ vật lẫn lộn được tìm thấy.

Bộ hài cốt đầu tiên này được xác định ngay là anh Hoàng Văn Vụ, bởi anh là người Công giáo, khi phát hiện vẫn còn tượng thánh giá trên cổ. Bảy tiểu sành khác tách từ cụm xương, tóc, răng, được cho là hài cốt 7 TNXP còn lại mà không xác định được cụ thể là của liệt sĩ nào. Ngày 4/6/1996, tỉnh Quảng Bình đã làm lễ bàn giao, đưa tiễn 8 liệt sĩ về an táng tại nghĩa trang liệt sĩ ở quê nhà Hoằng Hóa. Cuộc tìm kiếm hài cốt liệt sĩ ở đây coi như kết thúc.

Theo chỉ đạo của Bộ LĐ-TB-XH, Sở LĐ-TB-XH Quảng Bình ký hợp đồng với Xí nghiệp xây dựngTrường Xuân xây một nhà bia tưởng niệm tại cửa hang. Ngày 3/8/1996, khi các thợ xây đào rãnh thoát nước từ trong hang ra ngoài thì phát hiện thêm 6 bộ hài cốt hầu như còn nguyên vẹn. Nhiều ý kiến quanh sự kiện này, nhưng những sai sót tương tự khó có thể tránh khỏi nên mọi người chỉ mong các liệt sĩ đại xá cho.

XẾP HẠNG, VINH DANH

Năm 2010, Chủ tịch Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã truy tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân cho Tập thể liệt sĩ TNXP hy sinh tại hang Tám Cô. Cách lý giải về tên “hang Tám Cô” có thể làm nhiều người khó hiểu. Tập thể 8 TNXP được phong tặng danh hiệu Anh hùng cũng chưa thực sự thuyết phục, nhưng không thể phủ nhận sự hy sinh của họ là một phần của “kỳ tích”Đường 20 QuyếtThắng.

Ngày 9/12/2013, Di tích hang Tám Cô đã được xếp hạng là Di tích Quốc gia Đặc biệt đợt đầu tiên.

HIỆN TRẠNG

Di tích được bảo tồn, tôn tạo tốt, được chính quyền địa phương, các tổ chức xã hội đầu tư, bổ sung hàng năm. Hiện nay cửa hang đá đã được phục dựng, cạnh đó là một đền thờ các liệt sĩ hy sinh trên Đường 20. Các hạng mục khác đã được xây dựng như: bãi xe, nhà nghỉ cho du khách; nguồn điện lưới.

Hang Tám Cô hiện là một địa chỉ lịch sử, tâm linh thu hút nhiều khách đến viếng thăm.